Rahim ağzı (serviks) aşağıdaki formda de görüldüğü üzere rahmin vajenle ilişikte olan kısmıdır.
Rahim ağzı hastalıklarını anlayabilmek için bu yapının hücrede değişimlerini bilmek gerekir. Serviksin dış yüzeyini yassı epitel hücreleri, iç boşluğunu ise silindirik epitel hücreleri döşer. İkisi ortasında bir hudut bulunur. Bu iki hücre kümesinin birleştiği bu sona skuamokolumnar bileşke yada transformasyon alanı denir. Rahimağzı kanserlerinin tamamı bu bölgeden başladığı için bu alan hayli kıymetlidir .Yaşam boyunca transformasyon alanı hormonların ve vagina florasının tesiriyle servikal kanal üzerinde yerdeğiştirir (metaplazi). Doğumda bu alan %70 serviksin dışındadır ve çocukluk periyodu boyunca içeriye yanlışsız geriler ve pübertede yeniden östrojen tesiri ile tekrar dışarı çıkabilir.
Üreme çağındaki bayanda silindirik hücreler hala serviks dış yüzeyinde görülüyorsa buna ektropion ya da eversiyon (rahim boynu kanalının dışa dönmesi) denir, hamilelerde ve doğum denetim hapı kullananlarda daha sıktır.Kırmızı imaj, ince olan epitelin altındaki kan damarlarının neden olduğu bir manzaradır.
Silendirik epitelin mikroorganizmalara çok katlı yassı epitelden daha dayanıksız olması nedeniyle sekonder infeksiyonlar görülebilir.Serviks yani rahım ağzının enfeksiyonuna servisitis denir. En sık servisit nedenleri, klamidya, gonore ve trikomonastır. Bu durumlarda serviksten bol iltihabi, bazen kokulu akıntı olur.İlişki sırasında yahut jinekolojik muayene esnasında temas sonucu kanamalar olabilir.
Rahim ağzında yara temel olarak erozyon denilen (veya eritroplaki yahut kırmızı plak) durumdur ve ektropiondan farkı buradaki hücrelerde geçirilmiş enfeksiyon vb nedenlerle harabiyet kelam mevzusudur. Hiç birbelirti olmadan tesadüfen muayenede saptanabilir yahut akıntı, alaka sırasında kanama üzere belirtiler verebilir.
Nasıl tedavi edilir?
Ektropion fizyolojik bir süreçtir ve vakitle hücreler resen yassı epitel hücresine dönüşebileceğinden bir müdahelede bulunmak gereksizdir. Bilhassa rastgele bir şikayete yol açmıyorsa yahut doğum sonrası periyotta saptanmışsa tedavi gereksizdir. Şikayetler (Akıntı, lekelenme formunda kanama varsa , koterizasyon yahut kriyoterapi uygulanabilir. 6-8 hafta içinde yüzeysel yassı epitelle örtülür ve güzelleşme sağlanır. Bu süreçleri yapmadan evvel kesinlikle ve kesinlikle smear almak gerekir. Aksi taktirde kanser öncüsü değişiklikler atlanabilir.
