Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi’nde (MAKÜ), bilim insanları, cep telefonuna entegre edilebilen, portatif ve gerçek mikroskobun yaptığı bütün işleri yapabilen mobil mikroskop geliştirdi.
MAKÜ Veteriner Fakültesi ile Nanobilim ve Nanoteknoloji Kısmı’ndan bilim insanları, geliştirdikleri cep telefonuyla uyumlu taşınabilir mikroskopla buzağıların telef olmasına yol açan kripto virüsünü süratli ve basitçe tespit edilir hale getirdi. Bu sayede dağda, köyde, kırsalda cep telefonuna monte edilebilen portatif mikroskop yardımıyla hastalıkların erken teşhisi ve buzağı ölümlerinin önüne geçilmesi hedefleniyor.
MAKÜ Veteriner Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Şima Şahinduran, kripto virüsünün buzağılarda, kuzularda ve oğlaklarda ishallere neden olduğunu belirterek, hastalık sonrası meydana gelen buzağı ölümlerinin ekonomik olarak çok büyük kayıplara neden olduğu söyledi.
Prof. Dr. Şahinduran, “Kripto hastalığını hayvanlardan aldığımız dışkıyı boyayarak ve mikroskop kullanarak teşhis ediyoruz. Bu nedenle laboratuvarda bu hastalığın tespiti daha kolay. Alanda dağ başında çalışan doktorların bu türlü bir imkanı olmayabilir. Mikroskopları yoktur. Biz bu projeyle mikroskopu onların ayağına götürüyoruz. Dağ başındaki bir veteriner doktor çok çarçabuk bu aleti alır, cep telefonuna yerleştirir ve hayvandan alacağı dışkı ile hastalığı teşhis edebilir. Bu sayede birçok kayıp engellenmiş olur. Hastalığın ilerlenmesi engellenir ve erken teşhisle buzağıyı kurtarma talihimiz çok daha fazla olur. Bu aygıt ile hastalığın erken teşhisinde bir adım atmış oluyoruz. Bu hastalık Türkiye’nin her yerinde çok yaygın görülüyor. Örnek olarak bizim Veteriner Fakültesi Hastanesi’ndeki kliniğimize son 15 günde 9 hadise geldi. Bu yalnızca bize gelen olaylardı. Türkiye çapında alanda düşünecek olursak çok daha fazla oluyor” diye konuştu.
MAKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Nanobilim ve Nanoteknoloji Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Nurettin Körözlü, geliştirilen mikroskobun öteki aygıtlardan farklı olarak 600 kat büyütmeye sahip olduğunu vurgularken, “Diğer aygıtlar telefonların kendi dijital büyütmelerini kullanır. Tasarladığımız optik mercekler sayesinde 600 kat büyütme sağlayabildik” dedi.
‘Veterinerler rahatlıkla alanda kullanabilir”
MAKÜ Nanobilim ve Nanoteknoloji Kısmı öğretim üyesi ve proje yürütücüsü Doç. Dr. Ahmet Çiçek, Türkiye’deki buzağı ölümlerinin fazla olduğuna dikkat çekerek, şunları söyledi:
“Ülkemizde buzağıların vefatları çok yeni ve kıymetli bir sorun ve bu ölümlerin sebeplerinden biri ‘kriptosporidium’ dediğimiz parazitlerden kaynaklı kripto hastalığı. Bu hastalık ishale neden oluyor ve erken periyotta teşhis edilmezse mevte neden oluyor. Bu nedenle erken teşhis çok kıymetli. Bunun için biz üniversitemizin hayvancılık projesi kapsamında cep telefonuna entegre edilebilen, portatif ve gerçek bir mikroskobun yaptığı bütün işleri yapabilen bir mikroskop geliştirmek istedik ve bunun için yola çıktık. Cihazımızı veteriner doktorlar rahatlıkla alanda kullanabilir. Olağanda hayvanın hayvan hastanesine yahut kliniğe getirilmesi lazım bu da hem vakit kaybı hem de maddi bir kayba neden oluyor. Bunu önlemek için veteriner doktorlar aygıtı kullanarak direkt alanda süratli teşhis koyabilir.”
“Hastalıkların erken teşhisinde değerli ivme kaydedeceğiz”
Rektör Prof. Dr. Adem Korkmaz da projenin, MAKÜ’nün yürüttüğü hayvancılık projesi kapsamında geliştirildiğini söyledi. Rektör Korkmaz, “Üniversitemiz bilindiği üzere bölgesel kalkınmada hayvancılığa dayalı endüstrinin ve uygulamaların gelişmesine yönelik projeler üretiyor. Bu proje Fen Edebiyat Fakültemizin Nanobilim ve Nanoteknoloji Kısmı öğretim üyeleriyle Veteriner Fakültemizin ortaklaşa yürüttüğü bir çalışma. Bu çalışmada cep telefonuna monte edilebilir bir mikroskop geliştirdik. Bu mikroskop sayesinde artık hastalıkların erken teşhisinde değerli ivme kaydedeceğiz. Bilhassa kripto dediğimiz ishallerin erken teşhisi ve süratli tedaviye geçilmesi bakımından çok değer taşıyor. Veterinerlerimiz alana çıktıklarında hiçbir güce, hiçbir ek alete, araca gereksinim duymadan çok rahatlıkla mikroskopla aşikâr bir noktada bir boyama ile okutup, süratlice hangi ilaçla tedaviye başlanması gerektiğine karar verip, çok süratli bir süreç geliştirecekler” diye konuştu.
Cihazın portatif olduğunu ve cep telefonuna monte edildiğini anlatan Rektör Korkmaz, “Böylece yer sorununu çözmüş oluyoruz. Bir mikroskop nerede bulunur olağan kurallarda? Laboratuvarlarda bulunur. Laboratuvarı artık alana indirmiş oluyorsunuz. Köye, kıra laboratuvarı taşımış oluyorsunuz. En büyük pratik yararı da bu. Aygıt için patent başvurusu yaptık. MAKÜ’nün patentli bir eseri olacak. Aygıtın denemelerini dalda ağır formda yapıyoruz. Kısa müddette seri üretime başlanacak” dedi.
