PembeNar Özel
Akne, foliküler kanalda tıkanmaya bağlı olarak gelişen bir cilt hastalığıdır. Akne en sık ergenlik çağında görülmekle birlikte; bebeklikten yaşlılığa kadar her yaşta ortaya çıkabilir. Akne bireyleri ruhsal olarak makûs etkilediğinden, neredeyse cilt hastalıklarından en sık müracaat yapılanlarından birisidir. En sık yüz bölgesinde görülür. Yüzde de alın ve yanaklarda daha ağırdır. İkinci olarak sırt ve göğüs bölgesinde gözlenir.
Aknenin sebepleri neledir?
• Kalıtsal yatkınlık
• Hormonal dengesizlik
• Çok yağlı deri yapısı
• Stres
• Kullanılan kimi ilaçlar
• Yüze ağır sürülen kapatıcı ya da kremler
• Bayanlarda polikistik over sendromu denilen; saç dökülmesi, kıllanma artışı ile birlikte aknenin görüldüğü hormon bozukluğu
Aknedeki oluşumlar nelerdir?
Aknenin tipik lezyonları ile aknenin tiplendirilmesi yapılır. Bu sayede hangi tedavinin kullanılacağı da belirlenir. Tipik lezyonlar şunlardır:
• Beyaz ve siyah noktalar (kapalı ve açık komedonlar)
• Papüller ( kırmızı kabartılar)
• Püstüller (iltihaplı sarı kabartılar)
• Nodüller (ağrılı, sert büyük kabartılar)
• Kistler ( içi dolu yumuşak kabartılar)
• Skarlar (akne izleri).
Akneli bir kişi nelere dikkat etmelidir?
• Yiyeceklerin ( kuruyemiş, yağlı yiyecekler, gazlı içecekler vs..) akneyi arttırdığı bilimsel olarak kanıtlanamamıştır. Fakat şayet bu besinleri yediğinde bireyde akne lezyonlarının arttığı gözlendiyse, bu besinlerden uzak durulmalıdır.
• Yüz temizlenmesine itina gösterilmelidir. Konutta yıkama eseri olarak yağ bazlı eserlerden kaçınılmalıdır. Günde ikiden fazla yüz bu eserlerle yüz yıkanmamalıdır.
• Siyah noktalar kişinin kendi tarafından sıkılmamalıdır. Bilinçsizce sıkılan siyah noktalar sonradan kırmızı kabarık akneye dönüşebilir. Kesinlikle eğitimli bir uzman tarafından cilt bakımı yaptırılmalıdır.
• Çok makyaj yapılması ve ağır kapatıcılar kullanılmasından kaçınılmalıdır. Tekrar yağ bazlı makyaj gereçlerinden kaçınılmalıdır.
• Akne tedavisi uzun bir süreçtir. Tedavi ortalama üç ila altı ay sürmekle bir arada; akne büsbütün güzelleştikten sonra bile cilt bakımı sistemli olarak yapılmalıdır.
Tedavi seçenekleri nelerdir?
Krem tedavisi
Tedavi gayesiyle verilen kremler yalnızca sivilcelerin üzerine değil; tüm yüze sürülmelidir. Birden fazla tedavi edici krem deride kuruluk ve tahriş yapar. Bu nedenle birinci uygulama günlerinde krem deride kısa bir müddet tutulmalı ve giderek bu mühlet uzatılmalıdır. Tedavi hedefiyle kullanılan kremlerin içerikleri şöyle sıralanabilir:
• Retinoik asit içeren kremler: Bilhassa siyah ve beyaz nokta tedavisinde tesirlidir.
• Benzoil peroksit içeren kremler: Siyah ve beyaz noktalarla birlikte, kırmızı kabarık lezyonlarda da tesirlidir.
• Antibiyotik içeren kremler: Bilhassa sarı iltihaplı kabarıklıklarda tesirlidir.
• Azelaik asit içeren kremler: Siyah, beyaz nokta ve kızarık kabarıklıklarda tesirlidir.
• Karma tedavi: Birkaç krem ile bir ortada tedavi yapılabilir.
Antibiyotik tedavisi
Siyah ve beyaz nokta tedavisinde tesirli değildir. Hafif kabarık lezyonlarda kullanılması gerekmez. Ağır kızarık kabarıklıklar ve sarı iltihaplı kabarık akne tedavisinde birinci seçenek olarak tercih edilir. Kullanılan birtakım antibiyotikler şunlardır: Tetrasiklin, Doksisiklin, Eritromisin, Klindamisin, Kotrimoksazol.
Hormonal tedavi
Özellikle polikistik over sendromu denilen hormonal bozukluk tespit edilmiş bireylerin akne tedavisinde kullanılır.
Oral isotretinoin tedavisi
Çok ileri aknede ya da başka tüm tedavilere karşılık vermeyen akne tedavisinde kullanılır. Kimi yan tesirleri vardır. Gebelikte muhakkak kullanılmaz. Deride, göz ve kulakta çok kuruluğa neden olur. Eklem ve kas ağrıları yapabilir. Karaciğer enzimlerinde yükselmeye neden olabilir ve ruhsal sorunlara neden olabilir. Bu nedenle bu tedavi doktor kontrolü dışında kesinlikle kullanılmamalıdır.
Diğer tedavi seçenekleri
Akne lezyonlarının ilaçla tedavisine takviye olma emeliyle ya da ilaç tedavisinden sonra idame tedavisi olarak kullanılan ve fakat klinik koşullarında uygulanan tedavi prosedürleri de mevcuttur. Bu tedavi metotları ile aknenin düzgünleşme süreci hızlandırılarak hastanın konforu arttırılabilir.
Komedon ekstraksiyonu
Siyah ve beyaz nokta yüklü aknesi olanlarda bu noktaların profesyonel olarak temizlenmesidir. Bireylerin kendisi bu noktaları sıktığında akne artabilmekte ya da iz kalabilmektedir. Bu nedenle bu sürecin kesinlikle klinik kaidelerinde, eğitimli bireyler tarafından yapılması gerekmektedir.
Lezyon içi steroid enjeksiyonu
Özellikle nodul ve kist yüklü aknesi olan bireylerde, bu lezyonların içine steroid enjeksiyonu yapılarak kısa vadeli güzelleşme sağlanabilir. Bu tedavi katiyetle tek başına yapılmayıp kesinlikle öbür tedavilerle kombine edilmelidir.
